Câu kỷ tử: Công dụng, liều dùng & cách sử dụng hiệu quả

Câu kỷ tử hay còn thường được gọi là địa cốt tử, câu khởi, khởi tử… là một trong những vị thuốc quen thuộc và được dùng phổ biến từ xa xưa. Nhiều nghiên cứu cho thấy, kỷ tử có tác dụng chống lão hóa, làm sáng mắt… Tuy nhiên, để biết thêm về tác dụng của loại dược liệu này, mời bạn đọc tham khảo những thông tin về câu kỷ tử: Công dụng, liều dùng & cách sử dụng hiệu quả được chia sẻ trong bài viết sau.

Bạn muốn tìm hiểu thông tin cơ bản về kỷ tử

>>> Click [CHAT] để nhận được thông tin cần biết

Thông tin cần biết về câu kỷ tử

Tên gọi và phân nhóm

Câu kỷ tử hay còn thường được gọi là địa cốt tử, câu khởi, khởi tử… là một trong những vị thuốc quen thuộc và được dùng phổ biến từ xa xưa. Nhiều tài liệu nghiên cứu cho thấy, kỷ tử có nhiều công dụng như: chống lão hóa, giúp sáng mắt, tăng cường chức năng thận và chức năng sinh lý, tăng cường hệ miễn dịch…

Tính vị: Câu kỷ tử tính bình, vị ngọt.

Quy kinh: Câu kỷ tử quy vào kinh Can, Thận, Phế.

Tên gọi khác của kỷ tử: Câu khởi, khởi tử, khủ khởi, địa cốt tử.

Tên khoa học của kỷ tử: Fructus Lycii.

Họ khoa học của kỷ tử: Họ Cà – Solanaceae

Câu kỷ tử - vị thuốc quen thuộc và được dùng phổ biến từ xa xưa

Đặc điểm sinh thái và phân bố của cây kỷ tử

Mô tả

► Câu kỷ tử là dạng cây bụi mọc đứng, phân thành nhánh nhiều, cành mảnh.

► Lá cây nhẵn, cuống lá ngắn, ở kẽ lá có gai, phiến lá hình mũi mác.

► Phần hoa kỷ tử có kích thước nhỏ, có thể mọc đơn lẻ ở kẻ lá hoặc mọc chụm lại với nhau.

► Quả câu kỷ tử có hình quả trứng, khi chín sẽ chuyển sang vàng đỏ hay đỏ sậm.

Phân bố

► Câu kỷ tử là loại dược liệu phổ biến tại một số tỉnh của Trung Quốc như: Quảng Tây, Vân Nam, Quảng Đông.

► Còn về phần Việt Nam vẫn còn phải nhập khẩu từ nước ngoài.

Bộ phận sử dụng, thu hái, chế biến và cách bảo quản

• Bộ phận dùng: Quả khô rụng của cây câu kỷ tử. Quả kỷ tử có hình bầu dục, dài khoảng 0.5 – 1cm, đường kính khoảng 0.2cm. Phần vỏ của quả nhăn nheo, có vệt ở cuống quả, vỏ có màu tím hoặc đỏ tươi, bên trong chứa nhiều hạt hình tạng thận và có màu vàng.

• Thời điểm thu hái: Vào tháng 8, tháng 9 hàng năm. Nên thu hái vào lúc sáng sớm hoặc chiều mát, hái những quả chín đỏ rồi phơi trong bóng râm. Khi vỏ quả kỷ tử bắt đầu nhăn lại thì mới mang ra nắng phơi cho khô.

• Bào chế câu kỷ tử: Lựa chọn những quả chín đỏ tươi đem tẩm đều với rượu, để qua ngày, giã dập.

Thường dùng sống, có thể tẩm với rượu rồi sấy khô hay tẩm với mật rồi sắc lấy nước đặc; sấy nhẹ đến khi khô thì tán dược liệu thành bột mịn.

• Bảo quản kỷ tử: Cho dược liệu vào lọ kín, để khô. Nếu dược liệu có các dấu hiệu chuyển sang màu thâm đen thì có xông hơi diêm sinh hay phun với rượu rồi xóc lên là dược liệu sẽ có màu đỏ đẹp.

Thành phần hóa học và tác dụng dược lý của cây kỷ tử

Thành phần hóa học của cây kỷ tử

Câu kỷ tử chứa nhiều dưỡng chất có lợi cho cơ thể như vitamin, khoáng chất và axit amin… cụ thể:

♦ Các loại vitamin B1, B2, C

♦ Axit amin, Acid nicotinic, Betain, Polysaccharid, Amon Sunfat

♦ Các khoáng chất như: Sắt, canxi, photpho

♦ Carotene, Thiameme, B – Sitosterol, Riboflavin, Linoleic Acid

Công dụng của câu kỷ tử theo y học hiện đại

Theo nhiều kết quả, tài liệu nghiên cứu của y học hiện đại, kỷ tử có các tác dụng dược lý sau:

♦ Điều tiết và cải thiện chức năng miễn dịch của cơ thể.

♦ Tăng cường khả năng hoạt động của hệ thống nội tiết khâu não – tuyến tiền liệt – tuyến thượng thận.

♦ Bảo vệ chức năng gan, đẩy nhanh tốc độ tái sinh của tế bào gan, ức chế quá trình lắng đọng mỡ trong gan.

Kỷ tử có nhiều công dụng khác nhau giúp bảo vệ sức khỏe

♦ Điều chỉnh sự rối loạn lipid trong máu; cải thiện tình trạng hạ đường huyết, hạ huyết áp và giãn mạch.

♦ Làm chậm quá trình hình thành các mảng xơ vữa trong huyết quản.

♦ Đẩy nhanh tốc độ và khả năng tạo huyết của tủy xương.

♦ Chống oxy hóa, làm chậm quá trình lão hóa của các cơ quan trong cơ thể.

♦ Phòng chống phóng xạ, giúp ức chế sự phát triển của các tế bào ung thư bên trong cơ thể.

Công dụng của câu kỷ tử theo y học cổ truyền

Còn theo y học cổ truyền, câu kỷ tử có những tác dụng như:

♦ Theo Bản Thảo Kinh Tập Chú: kỷ tử có tác dụng cường thịnh âm đạo, bổ ích tinh huyết.

♦ Theo Dược Tính Bản Thảo: kỷ tử có tác dụng bổ ích tinh bất túc, an thần, sáng mắt.

♦ Theo Bản Thảo Cương Mục: kỷ tử có tác dụng tư thận, nhuận phế

♦ Theo Bản Thảo Kinh Sơ: kỷ tử có tác dụng bổ thận, sinh tân, nhuận phế, ích khí.

♦ Theo Trung dược học: kỷ tử có tác dụng bổ can – thận, nhuận phế, minh mục, sinh tinh huyết.

♦ Theo Lâm Sàng Thường Dụng Trung Dược Thủ Sách: kỷ tử có tác dụng tu dưỡng can thận.

Theo y học cổ truyền, câu kỷ tử chủ trị:

♦ Theo Sổ Tay Lâm Sàng Trung Dược: Chứng âm huyết hư tổn, chứng tiêu khát, can thận âm hư, khái thấu, hư lao.

♦ Theo Trung Dược Học: Điều trị tiểu đường, di tinh, đau thắt lưng, chứng xây xẩm và chóng mặt do huyết hư.

Liều dùng, cách dùng và các bài thuốc từ cây kỷ tử

Liều dùng và cách dùng của kỷ tử

♦ Liều dùng: khoảng 8 – 20g

♦ Cách dùng: Có thể dùng độc lập, hoặc phối hợp kỷ tử với các vị thuốc khác.

Lưu ý, không dùng câu kỷ tử cho các đối tượng sau:

♦ Người bệnh có tỳ vị thấp trệ, tỳ bị bị hư nhược, tiêu chảy kéo dài.

♦ Phụ nữ đang mang thai.

Phụ nữ đang mang thai nên cân nhắc khi dùng kỷ tử

Bài thuốc từ cây kỷ tử

Bài thuốc trị sạm da, nám da từ cây kỷ tử

♦ Chuẩn bị: 3 cân sinh địa, 10 cân kỷ tử.

♦ Cách thực hiện: Nghiền nhuyễn các nguyên liệu trên thành bột và cho vào lọ thủy tinh. Khi dùng, lấy ra 1 muỗng dùng kèm với một ly nước ấm, dùng 3 lần/ ngày.

Bài thuốc trị chứng chảy nước mắt do can hư

♦ Chuẩn bị: 960g câu kỷ tử

♦ Cách thực hiện: Cho dược liệu vào túi vải ngăm với rượu, đậy kín và ủ kĩ trong 21 ngày.

Trị đau mắt đỏ, mắt bị mộng thịt từ kỷ tử

♦ Chuẩn bị: Câu kỷ tử

♦ Cách thực hiện: Giã kỷ tử lấy nước sau đó điểm lên khóe mắt, thực hiện khoảng 3 – 4 lần/ ngày.

Trị sốt, can thận âm hư, ra mồ hôi trộm

♦ Chuẩn bị: Câu kỷ tử 12g, thục địa 16g, sơn dược 8g, phục linh 6g, cúc hoa, đơn bì

♦ Cách thực hiện: Nghiền nhuyễn các dược liệu trên thành bột. Dùng khoảng 12g/ ngày và chia thành 2 lần, dùng kèm với nước muối nhạt. Bài thuốc có tác dụng trị sốt về chiều, can thận âm hư, ra mồ hôi trộm, mờ mắt, đau mắt…

Chữa suy nhược cơ thể vào mùa hè

Bài thuốc từ kỷ tử hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý khác nhau

♦ Chuẩn bị: Ngũ vị tử, câu kỷ tử

♦ Cách thực hiện: Nghiền nhuyễn các nguyên liệu trên pha với nước sôi, uống thay trà khi thuốc còn ấm.

Trị viêm gan mạn tính, xơ gan do âm hư

♦ Chuẩn bị: Kỷ tử 12 – 24g, mạch môn 12g, đương qui 12g, sinh địa 24 – 40g, bắc sa sâm 12g, xuyên luyện tử 6g.

♦ Cách thực hiện: Sắc các dược liệu trên với nước và uống

Trị thận hư, mỏi gối, đau lưng, di tinh, huyết trắng ra nhiều

♦ Chuẩn bị: Câu kỷ tử 160g, Sơn dược (đã sao) 160g, Quy bản (đã sao) 160g, Lộc giao (đã sao) 160g, Thỏ ty tử 160g, Sơn thù nhục 160g, Ngưu tất 120g, Thục địa 320g

♦ Cách thực hiện: Tán nhuyễn các dược liệu trên thành bột min làm hoàn. Mỗi ngày dùng 12 – 16g, dùng 2 – 3 lần/ ngày.

Hỗ trợ điều trị các bệnh về mắt

♦ Chuẩn bị: Câu kỷ tử 120g, Sơn thù 160g, Sơn dược 160g, Thục địa 320g, Cúc hoa 120g, Phục linh 80g, Đơn bì 80g.

Kỷ tử kết hợp với các vị thuốc khác giúp hỗ trợ điều trị bệnh về mắt

♦ Cách thực hiện: Tán nhuyễn các dược liệu trên thành bột min làm hoàn. Mỗi ngày dùng 10 – 12g, dùng 2 – 3 lần/ ngày. Bài thuốc hỗ trợ điều trị hoa mắt, suy giảm thị lực, đục thủy tinh thể, cườm mắt.

Bổ thận, sinh tinh, nâng cao chất lượng tinh trùng

♦ Chuẩn bị: Câu kỷ tử 50g, sinh địa 50g, dâm dương hoắc 50g, quy đầu 50g, bắc kỳ 50g, phòng đảng sâm 50g, đỗ trọng 50g, nhục thung dung 100g, huỳnh tinh 100g, thục địa 100g, cốt toái bổ 40g, hắc táo nhân 40g, nhân sâm 40g, xuyên tục đoạn 40g, xuyên ngưu tất 40g, lộc giác giao 40g, đan sâm 40g, cam cúc hoa 30g, lộc nhung 20g, trần bì 20g, đại táo 30 quả.

♦ Cách thực hiện: Sắc tất cả các dược liệu trên với nước và uống.

Dạ dày viêm teo mãn tính

♦ Chuẩn bị: Kỷ tử

♦ Cách thực hiện: Rửa sạch kỷ tử, sao khô, nghiền nát, đóng gói. Mỗi ngày lấy 20g uống và dùng khi bụng đói, 1 liệu trình là 2 tháng. Trong thời gian điều trị bằng kỷ tử thì ngưng dùng các loại thuốc khác.

Bài viết trên là tổng hợp thông tin về vị thuốc câu kỷ tử, nhưng chỉ mang tính chất tham khảo và không thể thay thế chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Do đó trước khi sử dụng, người bệnh cần liên hệ với chuyên gia để được tư vấn cách dùng và liều dùng phù hợp. Nếu còn thắc mắc gì khác, người bệnh vui lòng nhấp vào khung chat online bên dưới để được giải đáp ngay.